Het verhaal van Johannes

Het licht schijnt in de duisternis

en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen  
(Johannes 1:5)

Het evangelie volgens Johannes vertelt het verhaal van een conflict. Het gaat om een strijd tussen licht en duisternis, tussen Jezus en de autoriteiten in Jeruzalem. Als lezers volgen wij de verschillende stadia van deze botsing, van het open begin via felle discussies naar het besluit om Jezus te doden, de uitvoering van dit besluit en de uiteindelijke overwinning van het licht als hij na zijn dood weer aan zijn leerlingen verschijnt.

Tijdens onze tocht door het verhaal ontmoeten we een aantal figuren die vrij uitvoerig worden voorgesteld. Ze zijn zorgvuldig over het verhaal verdeeld en passen bij de fase van het conflict waarin wij hen ontmoeten. Vooral een aantal paren trekt de aandacht: Nicodemus een Joodse leider en een vrouw uit Samaria, in het begin; een blindgeboren man en Marta uit Betanië de zus van Lazarus, op een belangrijk kruispunt; Maria van Magdala en de ‘ongelovige’ Thomas na Jezus’dood en Simon Petrus en de leerling van wie Jezus veel hield tijdens diens laatste verschijning.

Als lezers worden wij uitgenodigd ons met deze acteurs te identificeren en ons af te vragen hoe wij op Jezus zouden reageren. Zo worden we het verhaal binnengetrokken en gaan we er zelf in meespelen. Het boeiende in dit spel is dat de meeste acteurs het gewenste niveau van geloof en inzicht niet halen. Jezus, die geheimzinnige vreemdeling uit de hemel, is voor hen duidelijk te hoog gegrepen. Als lezers worden we zodoende uitgedaagd om het beter te doen dan zij.

Zo is het verhaal vol spannende ontmoetingen. Het is duidelijk dat Johannes hoog inzet en ons als lezers wil doen geloven dat Jezus de messias is, de Zoon van God. Hij kan ons daar echter niet toe dwingen. Wij behouden de vrijheid om onze eigen reactie te bepalen, uitgesproken pro of contra, of voor en tegen steeds opnieuw tegen elkaar afwegend. Het verhaal van Johannes kent veel boeiende sleutelfiguren, maar uiteindelijk berust de sleutel bij ons, dat wil zeggen bij elke lezer die zich in dit evangelie wil verdiepen.

Door de ontwikkeling van het conflict tussen licht en duisternis op de voet te volgen en de tijd te nemen om de verschillende acteurs te ontmoeten wil dit boek bemiddelen tussen het verhaal van Johannes en de lezers ervan. Daarbij worden kritische vragen, zoals die naar het al of niet anti-joodse karakter van dit evangelie en naar de goddelijkheid van Jezus, niet uit de weg gegaan. Zo wil dit boek de lezers stimuleren om opnieuw met de boeiende tekst van dit evangelie in gesprek te gaan. 

Dr. Joop Smit, OSA, doceerde van 1981 tot 2004 Nieuw Testament aan de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht. Recent schreef hij over de synoptische evangeliën: Het verhaal van Matteüs (Meinema 2007), Het verhaal van Lucas (Meinema 2009) en Het verhaal van Marcus (KBS 2011).

INHOUD