Wat Paulus bezielde

              Naar Paulus' eigen overtuiging verwerkelijkt hij met zijn zending onder de heidenen de ware roeping van Israël, het doel waarvoor God zijn volk vanouds heeft bestemd.                                            

Dit boek neemt de lezer mee op een ontdekkingsreis in de brieven van Paulus. Gaandeweg gaat zijn persoonlijkheid steeds meer boeien. Trouw aan zijn volk, de Joden, en ook trouw aan de andere volken, die hij op zijn reizen ontmoette, heeft hij er alles aan gedaan om deze twee groepen met elkaar te verbinden in Christus. Met meer vijanden dan vrienden was en is hij een omstreden figuur. De christelijke kerken worstelen nog altijd met zijn heilige overtuiging dat zij blijvend in het Jodendom geworteld zijn. Paulus' dubbele loyaliteit aan Joden en aan heidenen vormt voor christenen ook in deze tijd een spannende erfenis en een uitdagende opgave.

INLEIDING (p. 6-7)

Hoe presenteer je Paulus en zijn brieven? Een bevredigend antwoord op deze vraag is moeilijk te vinden. Dit heeft alles te maken met het materiaal dat ons ter beschikking staat.

We moeten het doen met een handvol brieven die alle een incidenteel karakter hebben. Elke brief veronderstelt een andere situatie en is daar ten nauwste mee verbonden. Voor de autobiografische passages in de brieven betekent dit dat ze afgestemd zijn op het gesprek dat Paulus op dat moment met de geadresseerde gemeente voert. Samen bieden ze niet voldoende gegevens om een afgerond portret van Paulus samen te stellen. Voor de theologische uiteenzettingen geldt eigenlijk hetzelfde. Deze zijn steeds betrokken op de concrete vragen en problemen die in een bepaalde gemeente spelen. Paulus' beschouwingen zijn oplossingsgericht en daardoor zo divers dat ze zich niet tot een systematisch overzicht van zijn theologisch denken laten samenvoegen.

Het bleek niet mogelijk om dit probleem geheel te omzeilen of uit de weg te ruimen. Ik heb er uiteindelijk voor gekozen om een soort staalkaart aan te bieden door uit alle brieven een of twee sleutelteksten te bespreken. Dit leidt niet tot een mooi doorlopend betoog. Lezers moeten zich van hoofdstuk tot hoofdstuk, van brief tot brief telkens op een nieuwe situatie afstemmen. Het gaat om losse bouwstenen die zich niet eenvoudig laten samenvoegen tot een samenhangend en afgerond geheel. Dit neemt niet weg dat ik me bij de selectie van de passages die besproken worden heb laten leiden door de rode draad die, naar mijn overtuiging, Paulus' brieven met elkaar verbindt. Bovendien heb ik mijn bevindingen rond Paulus' persoon en werk aan het slot in grote lijnen samengevat.

Dit boek neemt de lezers mee op een ontdekkingsreis in de hoop dat zij steeds meer geboeid zullen raken door de uitdagende figuur die Paulus is. Trouw aan zijn eigen volk, de Joden, en trouw aan de heidenen heeft hij er alles aan gedaan om beiden met elkaar te verbinden. Het volgen van zijn roeping, het najagen van zijn droom om joden en heidenen in Christus met elkaar te verenigen heeft zijn leven en denken beheerst en getekend. Met meer vijanden dan vrienden was hij letterlijk een omstreden figuur en is dat tot op vandaag ook gebleven. De christelijke kerken worstelen nog altijd met zijn visie dat zij onherroepelijke, joodse wortels hebben. Paulus' dubbele loyaliteit aan Joden en aan heidenen vormt voor christenen tot op de dag van vandaag een spannende erfenis en een uitdagende opgave.

Om de taak van de lezers zoveel mogelijk te verlichten zijn de passages uit Paulus' brieven die uitvoeriger besproken worden volledig geciteerd. Daarbij is gekozen voor de Nieuwe Bijbelvertaling tenzij anders vermeld. Vanuit het nieuwe perspectief op de brieven, dat wij gekozen hebben, waren soms kleinere aanpassingen noodzakelijk. Een enkele keer heeft om dezelfde reden een andere vertaling de voorkeur gekregen. De vertalingen van Paulus' brieven blijken nu eenmaal door de geloofsovertuiging en de theologische opvattingen van de vertalers sterk te zijn gekleurd.

Dr. Joop Smit osa doceerde van 1981 tot 2004 Nieuwe Testament aan de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht. Daarna schreef hij vier boeken over de evangeliën: Het verhaal van Matteüs (Meinema 2007), Het verhaal van Lucas (Meinema 2009), Het verhaal van Marcus (KBS 2011) en Het verhaal van Johannes (Berne Media 2015).